Koliek is een verzamelnaam voor een aantal bij het paard voorkomende ziektebeelden die allemaal worden gekenmerkt door pijn in de buik. Koliek kan variëren van mild tot levensbedreigend en het kan paarden van iedere leeftijd of ras treffen.
Koliek wordt veroorzaakt door een probleem in het spijsverteringsstelsel van het paard, vaak de darmen.
De symptomen die een paard vertoont, variëren sterk. Dit is afhankelijk van de vorm van koliek, de oorzaak van de koliek, en de aard van het paard. Er kunnen diverse symptomen zijn:
- niet meer willen eten
- krabben met de voorbenen
- flemen
- onrustig gedrag, waarbij het paard afwisselend kan gaan liggen en weer opstaan
- plotseling rustig en sloom worden
- rollen, waarbij het paard op zijn rug kan blijven liggen
- zweten
- versnelde ademhaling met soms kreunen
- naar de flanken kijken, trappen of bijten
- optrekken van de buik
- alleen maar willen liggen
Oorzaken
Koliek kan verschillende oorzaken hebben. De verschillende oorzaken kunnen tot verschillende vormen van koliek leiden. De meest voorkomende vormen zijn:
Krampkoliek
- (chronische) Stress of plotselinge veranderingen in het management van je paard, bijvoorbeeld veranderingen in voer of stalling, kunnen voor verkrampingen in de darm zorgen.
Verstoppingskoliek
- Er is sprake van verstoppingskoliek bij je paard als de darmen verstopt zitten met voer. Dit zie je vaak als je paard bijvoorbeeld teveel stro eet, het voer niet goed fijnmaalt en/of onvoldoende drinkt.
Gaskoliek
- Normaal gesproken verlaten gassen het lichaam via winden of scheten. Als de gassen er niet uit kunnen, bijvoorbeeld doordat de gassen zich hebben opgehoopt of de darm (gedeeltelijk) wordt geblokkeerd, kan er gaskoliek ontstaan.
Zandkoliek
- Als je paard teveel zand eet, bijvoorbeeld omdat het gras op de wei erg kort is of in de paddock ruwvoer vanaf de grond gevoerd krijgt, blijft het zware zand achter in de darmen en kan er een zandkoliek ontstaan.
Oorzaak
Koliek kan worden veroorzaakt door onder meer:
- Verkeerde voeding, zowel qua kwaliteit (bedorven, beschimmeld) als samenstelling (te veel krachtvoer, te weinig ruwvoer, verstoring fermentatie in blinde en dikke darm)
- Suikerrijke voeding (zoals voorjaarsgras)
- Voerveranderingen
- Zand eten dat in de voeding zit
- Slecht kauwen door gebitsproblemen
- Maagdarmwormen zoals de grote bloedworm
- Liggingsveranderingen van darmen
- Darm- of buikvliesontstekingen
- Tumoren
Een ongezonde darmflora kan leiden tot koliek door gasproductie en gasophoping in de darmen, of tot hoefbevangenheid. De gasproductie en -ophoping gaat vaak gepaard met dunne mest of diarree. In veel gevallen verbetert de darmflora al door grofstengelig hooi te voeren. Maar niet in alle gevallen zal dit afdoende blijken te zijn en een rantsoen van alleen hooi kan te arm zijn aan voedingsstoffen.
Behandeling
De behandeling is afhankelijk van de ernst en oorzaak van de koliek. Vaak wordt het paard een pijnstiller en darmontspannend middel toegediend. Als de koliek zeer ernstig is, kan in sommige gevallen een operatie onder volledige narcose noodzakelijk zijn.
Voorkomen
Koliek is helaas nooit volledig te voorkomen, wel kun je er voor zorgen dat de kans op koliek kleiner wordt.
- Verander nooit abrupt van voer, maar doe dit geleidelijk. Dit geldt niet alleen voor krachtvoer, maar ook voor hooi of weidegang.
- Voer je paard de hoeveelheid voeding die past bij de inspanning en prestatie die het die dag moet leveren en zorg voor voldoende ruwvoer en beweging, zodat de darmen actief blijven. Let er wel op dat het hooi niet net geoogst is of schimmelplekken bevat. Het is sowieso niet verstandig beschimmeld voer of stro in de stal te leggen.
- Voorkom grote hoeveelheden zetmeelrijk voer, zoals maïsmeel en tarwe. Teveel en te snel is nooit goed! Zorg er dus voor dat je paard rustig eet en niet te veel koud water drinkt direct na een zware inspanning.
- Vergeet nooit om bietenpulp eerst in water te weken voor je het voert.
- Zorg tot slot voor een goed ontwormbeleid en regelmatige gebitscontroles.
